Έκζεμα (ετυμολογία): Από την αρχαία λέξη εκζέω, δηλαδή εκβράζω.
Το έκζεμα είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει δύο παθήσεις του δέρματος. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αντίδραση του δέρματος όταν είναι ξερό και φλεγμαίνει, αλλά και μια συγκεκριμένη πάθηση του δέρματος, την ατοπική δερματίτιδα ή ατοπικό έκζεμα.
Η ατοπική δερματίτιδα με μία χρόνια πάθηση του δέρματος που συνήθως ξεκινά κατά τη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται στην παιδική ηλικία. Σε μερικά παιδιά εξαφανίζεται κατά την εφηβεία ενώ άλλοι την έχουν για μια ζωή.
Η λέξη ατοπία χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάση που έχει ο ασθενής στην εμφάνιση αλλεργικές αντιδράσεις όπως για παράδειγμα στο δέρμα, στους πνεύμονες (άσθμα) ή και αλλού. Η λέξη δερματίτιδα περιγραφή μια φλεγμονή του δέρματος.
Έκζεμα: τύποι
Τα συχνότερα είδη εκζέματος είναι τα εξής:
- Το αλλεργικό έκζεμα εξ επαφής: είναι η αλλεργική αντίδραση του δέρματος όταν έρχεται σε επαφή με μία ουσία, την οποία αναγνωρίζει ως ξένη.
- Έκζεμα δυσιδρωσικό (έκζεμα από ιδρώτα): είναι μια φλεγμονή των χεριών και των ποδιών με φυσαλίδες και φλεγμονή, εμφανίζεται περισσότερο το καλοκαίρι. Σήμερα αμφισβητείται η πραγματική σχέση του δυσιδρωτικού εκζέματος με την εφίδρωση. Είναι συνήθως οξύ.
- Νομισματοειδές έκζεμα: έκζεμα που εμφανίζεται με στρογγυλές βλάβες (νομισματοειδείς), συνήθως στα χέρια και στα πόδια (το συχνότερο έκζεμα στις γάμπες).
- Σμηγματορροϊκό έκζεμα: όρος όμοιος με την σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.
Μερικά στοιχεία για το έκζεμα
- Από έκζεμά πάσχει 10 μέχρι 30% του πληθυσμού
- Οι άνθρωποι που ζούνε σε ξηρά κλίματα και στις πόλεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν έκζεμα
- Το έκζεμα εμφανίζεται με ίδια συχνότητα στους άντρες και στις γυναίκες
- Το στρες και άλλοι συναισθηματικοί παράγοντες μπορεί να χειροτερέψουν το έκζεμα
- Τροφές όπως τα γαλακτοκομικά και μερικοί ξηροί καρποί μπορεί να προκαλέσουν τα συμπτώματα
- Το έκζεμα χειροτερεύει από εξωτερικούς παράγοντες όπως ο καπνός και η γύρη
- Η ατοπική δερματίτιδα συνδέεται και με άλλες ατοπικές παθήσεις όπως το άσθμα
- Η αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας στοχεύει στην θεραπεία του ξηρού δέρματος και στη βελτίωση των συμπτωμάτων
- Δεν υπάρχει απλή εξέταση για να διαγνωστεί το έκζεμα
- Σε κάποιους ανθρώπους βελτιώνεται σταδιακά με την ηλικία και κάποια στιγμή εξαφανίζεται, ενώ σε άλλους παραμένει για όλη τη διάρκεια της ζωής τους
Έκζεμα: αιτίες
Το έκζεμα προκαλείται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντολογικών παραγόντων.
Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν έκζεμα αν ένας γονιός είχε ατοπία. Αν και οι δύο γονείς έχουν τάση για αλλεργία, οι πιθανότητες αυξάνουν ακόμα περισσότερο.
Περιβαντολλογικοί παράγοντες οι οποίοι μπορεί να χειροτερέψουν, ή να προκαλέσουν το έκζεμα είναι οι εξής:
- Ερεθιστικά προϊόντα: σαπούνια, σαμπουάν, απορρυπαντικά και αντισηπτικά
- Αλλεργιογόνα: ακάρεα της σκόνης, γύρη, τρίχες ζώων (γνωστό ως έκζεμα από γάτα)
- Μικρόβια: βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος, ιοί και μύκητες (από κάποιους αναφέρεται και ως ιογενές έκζεμα), μπορεί να εμφανιστεί και με πύον
- Ακραίες καιρικές συνθήκες: πολύ ζεστό ή πολύ κρύο κλίμα, πολύ υψηλή ή χαμηλή υγρασία
- Τρόφιμα: γαλακτοκομικά, αβγά, ξηροί καρποί, σόγια και γλουτένη. Το θέμα έκζεμα και διατροφή είναι τεράστιο και θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.
- Στρες και άγχος
- Ορμόνες: φαίνεται να επηρεάζουν τρέξιμο καθώς στις γυναίκες παρουσιάζει εξαίρεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (το έκζεμα εγκυμοσύνης θεωρείται ειδική πάθηση) ή ανάλογα με τη φάση του κύκλου
Έκζεμα: συμπτώματα
Το έκζεμα εμφανίζεται συνήθως στα νεογνά σαν ξερό δέρμα με απολέπιση. Οι ξερές αυτές περιοχές συνήθως ξύνουν πολύ. Τα συμπτώματα του εκζέματος αλλάζουν ανάλογα με τον άνθρωπο και με την ηλικία.
Το έκζεμα στα παιδιά εμφανίζεται συνήθως πριν την ηλικία των πέντε. Τα μισά περίπου παιδιά έκζεμα θα συνεχίσουν να έχουν ατοπική δερματίτιδα και ως ενήλικες. Το έκζεμα είναι μία πάθηση με εξάρσεις κατά την οποία τα συμπτώματα είναι χειρότερα και με υφέσεις κατά τις οποίες το δέρμα είναι κανονικό.
Έκζεμα στα πόδια και έκζεμα στα χέρια (έκζεμα παλάμης): ξεκινά συνήθως με μικρές φυσαλίδες ανάμεσα στα δάχτυλα των χεριών και επεκτείνεται σε μεγάλες πλάκες με διαβρώσεις. Το έκζεμα στα χέρια ονομάζεται και έκζεμα της νοικοκυράς, καθώς εμφανίζεται συχνά σε ασθενείς που έρχονται σε επαφή συχνά με καθαριστικά και άλλα χημικά.
Έκζεμα στο λαιμό: εμφανίζεται σαν σαφώς περιγεγραμμένη περιοχή με πιο σκούρο ή λευκό χρώμα και διαβρώσεις. Το έκζεμα στο λαιμό μωρού είναι συχνό και προκαλείται συνήθως από την υγρασία της περιοχής.
Έκζεμα στο στήθος, έκζεμα μαστού: Χαρακτηριστικό είναι το έκζεμα γύρω από τις θηλές του στήθους, αποτελεί κριτήριο ατοπικής δερματίτιδας
Έκζεμα βλεφάρων, έκζεμα ματιών: Το έκζεμα βλεφάρων και το έκζεμα γύρω από τα μάτια προκαλείται συνήθως από προϊόντα μακιγιάζ, από φακούς επαφής ή σταγόνες για τα μάτια. Το έκζεμα βλεφάρου είναι δύσκολο στη θεραπεία, υποτροπιάζει συχνά και δεν υποχωρεί εύκολα.
Έκζεμα γύρω από το στόμα / χειλιών (περιστοματικό έκζεμα): Το έκζεμα γύρω από τα χείλη οφείλεται και αυτό συχνά σε ακατάλληλα προϊόντα περιποίησης και είναι δύσκολο στη θεραπεία. Το έκζεμα γύρω από τη μύτη μπορεί να είναι μια μορφή της ροδόχρου νόσου.
Έκζεμα πίσω από το αυτί, έκζεμα μέσα στο αυτί, έκζεμα στα φρύδια: σχετίζεται συχνά με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα. Το έκζεμα αυτιού είναι σπάνιο.
Έκζεμα γεννητικών οργάνων (έκζεμα βαλάνου, έκζεμα πέους – όρχεων και έκζεμα πρωκτού): η υγρασία και οι κλειστές συνθήκες στην περιοχή οδηγούν συχνά σε επιμολύνσεις. Τα ίδια ισχύουν και για το έκζεμα μασχάλης.
Έκζεμα νυχιών: Χρόνια φλεγμονή του περιονυχίου οδηγεί σε προβλήματα στην ανάπτυξη των νυχιών.
Έκζεμα νεογνού (νεογνικό έκζεμα) / έκζεμα μωρού
- Οι βλάβες εμφανίζονται συνήθως στο νεογέννητο συνήθως στο κεφάλι (έκζεμα προσώπου και έκζεμα τριχωτού κεφαλής) και στα μάγουλα
- Μπορεί αρχικά να υπάρχουν φυσαλίδες (ορώδες έκζεμα ή υγρό έκζεμα)
- Το νεογνό ξύνεται συνέχεια, το οποίο μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο του
Έκζεμα παιδικό και έκζεμα βρεφικό
- Συνήθως εμφανίζεται ως έκζεμα στα χέρια ή στα πόδια, συνήθως στην εσωτερική επιφάνειά τους
- Ακόμη εμφανίζεται συχνά έκζεμα στο λαιμό, στους καρπούς και στους αστραγάλους
- Οι βλάβες μπορεί να γίνουν επηρμένες, ναι σου χρώμα πιο σκούρο ή πιο λευκό από το φυσιολογικό δέρμα
Έκζεμα ενηλίκων
- Μπορεί να εμφανίζεται ως έκζεμα σε όλο το σώμα
- Συχνά εμφανίζεται γενικευμένη ξηροδερμία
- Μπορεί να εμφανιστεί ως έκζεμα στο πρόσωπο, ή γύρω από τα μάτια
- Μπορεί να οδηγήσει σε επιμόλυνση με βακτήρια
Ενήλικες οι οποίοι είχαν έκζεμα ως παιδιά, μπορεί πλέον να μην εμφανίζουν τα συμπτώματα αλλά να έχουν γενικά ένα ξηρό και ευαίσθητο δέρμα.
Έκζεμα γεροντικό
- Οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή σμήγματος από το δέρμα
Τεστ για το έκζεμα
Η διάγνωση είναι συνήθως κλινική, μέσω δηλαδή κλινικής εξέτασης και ιστορικού. Παρόλαυτα υπάρχουνε δερματικές δοκιμασίες με τις οποίες μπορεί να διαγνωστεί συγκεκριμένη ευαισθησία ή αλλεργία απέναντι σε μερικές ουσίες.
Οι δοκιμασίες αυτές, γνωστές και ως αλλεργικά τεστ γίνονται από εξειδικευμένο δερματολόγο.
Έκζεμα: θεραπεία
Δυστυχώς δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για το έκζεμα. Η αντιμετώπιση του εκζέματος στοχεύει στην ενυδάτωση του δέρματος, την πρόληψη της ξηρότητάς του αλλά και πρόληψη των άλλων παραγόντων που το προκαλούν και τελικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ασθενούς.
Απλοί τρόποι αντιμετώπισης του εκζέματος που βοηθούν:
- Ενυδάτωση αμέσως μετά το μπάνιο, τα τρία πρώτα λεπτά μετά το μπάνιο το δέρμα απορροφά πολύ πιο εύκολα τις ενυδατικές ουσίες (συχνά χρησιμοποιείται η λανολίνη)
- Καθημερινή και συχνή ενυδάτωση
- Βαμβακερά ρούχα και όχι μάλλινα ή συνθετικά
- Ήπια προϊόντα περιποίησης σώματος
- Αποφυγή του τριψίματος του δέρματος μετά το μπάνιο
- Αποφυγή ακραίων καιρικών συνθηκών
- Παρατήρησε τι χειροτερεύει το έκζεμα σου και απέφυγε αυτό, τα αίτια του εκζέματος είναι συνήθως διαφορετικά για τον κάθε ασθενή.
- Υγροποιητής αέρα για να διατηρεί σταθερή την υγρασία του χώρου
- Κοντά νύχια στα παιδιά για να μην ξύνονται
- Από πολλές μαμάδες χρησιμοποιούνται γιατροσόφια για το έκζεμα όπως το λάδι (πολλές κρέμες έχουν βάση το ελαιόλαδο), το χαμομήλι και η τσουκνίδα
- Χρησιμοποίησε πάντα κρέμα χεριών πριν κάνεις δουλειές του σπιτιού.
Φάρμακα για το έκζεμα
- Κορτιζονούχες κρέμες και αλοιφές: βελτιώνουν γρήγορα την εμφάνιση του δέρματος χρησιμοποιούνται όμως για περιορισμένο χρονικό διάστημα και μόνο τοπικά.
- Κρέμες που ρυθμίζουν την ανοσία του δέρματος tacrolimus, pimecrolimus (elidel, protopic …): είναι μοντέρνα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται αντί της κορτιζόνης
- Αντιβιοτικά όταν υπάρχει ένδειξή επιμόλυνσης
- Αντισταμινικά είτε ως κρέμες είτε ως χάπια για δυσκολότερες περιπτώσεις
- Φωτοθεραπεία: χρησιμοποιείται UVA και UVB
- Σε πολύ δύσκολες περιπτώσεις από του στόματος κορτιζόνη η και κυκλοσπορίνη, χρειάζεται βέβαια συχνή παρακολούθηση από τον γιατρό και έλεγχος εργαστηριακών παραμέτρων
Συχνές ερωτήσεις
Το έκζεμα είναι κολλητικό; Όχι, δεν είναι μεταδοτικό.
Μπορεί να εμφανιστεί το έκζεμα λόγω άγχους; Μπορεί να το χειροτερέψει αλλά δεν είναι η αιτία.
Τι σχέση έχει το έκζεμα και ο ήλιος; Έκθεση στο ήλιο για 15 λεπτά την ημέρα δρα προστατευτικά.
Έχει σχέση το έκζεμα και η ψωρίαση; Μπορεί να συνυπάρχουν αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει αποδειχθεί αιτιολογική συσχέτιση. Ο όρος ψωριασικό έκζεμα θεωρείται λάθος.
Έκζεμα και ομοιοπαθητική; Δεν υπάρχουν ιατρικές μελέτες για εναλλακτικές θεραπείες. Αντίθετα έχει αποδειχθεί ότι ο βελονισμός βοηθάει στο έκζεμα. Βότανα όπως το χαμομήλι δρουν ως αντισηπτικά και αντιφλεγμονώδη. Σε φόρουμ για το έκζεμα αναφέρεται ότι κάποιους έχει βοηθήσει το ιπποφαές.
Έχω έκζεμα κάτω από το στήθος, τι να κάνω; Συχνά πρόκειται για μυκητίαση, επισκεφτείτε δερματολόγο.
Τι είναι το νευρικό έκζεμα; Συχνά μεταφράζεται έτσι η νευροδερματίτιδα (ατοπικό έκζεμα) ενώ από άλλους ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σχέση στρες και εκζέματος εξού και οι όροι ψυχοσωματικό και ψυχολογικό έκζεμα.
Υπάρχει έκζεμα χωρίς φαγούρα; Φυσικά! Αν και ο κνησμός (φαγούρα) είναι ο σημαντικότερος παράγοντας της παθογένειας του εκζέματος δεν είναι πάντα απαραίτητος.
Τα πάντα για το έκζεμα από το myskin. Τι είναι, από τι προκαλείται, πώς αντιμετωπίζεται;
Δερματολόγος σε Θεσσαλονίκη, Νάουσα και Πολύγυρο Χαλκιδικής Myskin